Türk aydını Pınar Dost-Niyego, İstanbul’da Holokost eğitimi verirken bazı zorluklarla karşılaşıyor. Türkiye’nin geçmişte Yahudilerin ve azınlıkların aleyhine çıkardığı yasalar da bu zorlukların bir parçası. Ancak Dost-Niyego, öğrencilerinin Holokost kurbanlarının kişisel hikâyeleriyle aralarında bağ kurdukça değiştiklerini görüyor.
Deşifre Edilmiş Metin
PINAR DOST-NİYEGO: Türk halkı, “Holokost” kelimesinin anlamını bile bilmiyor. Sokakta on kişiye “Holokost ne demektir?” diye sorsanız belki bir kişiden doğru cevabı duyarsınız. Türkiye’nin bu eğitime ihtiyacı olduğunu düşünüyorum.
ALEISA FISHMAN: Türk aydını Pınar Dost-Niyego, İstanbul’da Holokost eğitimi verirken bazı zorluklarla karşılaşıyor. Türkiye’nin geçmişte Yahudilerin ve azınlıkların aleyhine çıkardığı yasalar da bu zorlukların bir parçası. Ancak Dost-Niyego, öğrencilerinin Holokost kurbanlarının kişisel hikâyeleriyle aralarında bağ kurdukça değiştiklerini görüyor. Dahası, Holokost eğitiminin Türkiye’nin geçmişiyle hesaplaşmasına yardımcı olabileceğini düşünüyor.
Elizabeth ve Oliver Stanton Kuruluşu’nun cömert desteğiyle Amerika Birleşik Devletleri Holokost Anı Müzesi’nden gerçekleştirdiğimiz Antisemitizm Üzerine Sesler adlı podcast serimize hoş geldiniz. Benim adım Aleisa Fishman. Antisemitizm ve nefretin günümüzdeki dünyayı ne kadar çok etkilediğini göstermek için her ay buraya bir kişi davet ediyoruz. Kaydımızı ABD Holokost Anı Müzesi’ne yaptığımız bir gezi sırasında gerçekleştiriyoruz. Ben Pınar Dost-Niyego.
PINAR DOST-NİYEGO: Benim zamanımda, yani ben henüz lise öğrencisiyken kimse Holokost’tan bahsetmezdi. Önceleri Holokost hakkında bir şey öğretebileceğim benim dahi aklıma gelmezdi. Ama şimdi tamamen farklı düşünüyorum. Bu konuyla ilgili ne kadar ders anlatırsak anlatalım yerinde olur. Çünkü öyle dersler vardır ki... Tıpkı insanoğlu ve hoşgörü üzerine evrensel değerler gibi. Çeşitlilik zenginliği işaret eder. Bunlar silmek zorunda olduğumuz şeyler değildir.
Bildiğiniz gibi ulusalcılık anlayışı Türkiye’de oldukça yaygın. 2009’da ise çoğu katılımcının Yahudi komşu istemediğini belirttiği bir anket yapılmıştı. Şok olmuştum. Yahudiler hâlâ yabancı olarak görülüyordu. Bazı önyargılar ise hâlâ sürmekteydi. Basına bakarsanız Holokost’un, antisemitizmin reddedildiğini görürsünüz. Ne zaman İsrail ile ilgili bir konu ya da İsrail-Filistin sorunu konuşulsa Holokost’un reddedildiğini duyarsınız. İnsanlar İsrail, Holokost ve Siyonizm arasındaki ayrımı yapamıyorlar. Ve tüm bu kavramlar karışmış durumda. Kimse aralarındaki farkı bilmiyor.
Bir gün, bir arkadaşım Holokost eğitimiyle ilgili bir toplantıya katılmamı istedi. Ben de “Tamam” dedim. Ancak Holokost eğitimi ile ilgili şeyler okumaya başladığımda aslında hiçbir şey bilmediğimi fark ettim. Peki bu bilgisizliğimizin nedeni neydi? Saçmalık. Öğrencilerim bile hiçbir şey bilmiyor. Sınıfta ABD Holokost Anı Müzesi’nden öğrendiklerimle ilgili bir alıştırma yaptım. Bu alıştırma için herkese bir kurbanın kimliği, nerede doğduğu ve yaşadıkları dağıtılıyor. Elinizde bir kurbanın bilgileri olduğunda bunları duvarlara yapıştırıyorsunuz. Öğrencilerimin tüm bu ayrıntıları ve yaşıtlarının öldürüldüğünü görmeleri gerçekten önemliydi. Belki de aralarında üniversitede onlarla aynı bölümü okuyanlar vardı. Bu insanların fotoğraflarını ve ülkelerin Holokost’a verdikleri tepkileri görmek, geçmişte yaşanan bu olayı anlamalarına yardımcı oldu. Bu sayede öğrencilerim yalnızca II. Dünya Savaşı’nı değil, aynı zamanda Türkiye Cumhuriyeti tarihindeki tüm azınlık karşıtı yasaları da göz önünde bulundurarak Türk-Yahudi topluluğunun yaşadıklarını daha iyi anladı. Böylece bizim tarihimiz ve Holokost tarihi arasında bağ kurabildiler. Dersin sonunda bu konuya karşı besledikleri duygunun değiştiğini hissettim.
Holokost eğitimi sorusuna gelirsek, en çok Türkiye’deki aydınların karşı çıkmasından endişeleniyorum. Çünkü onlar Holokost’la değil, kendi tarihimizle başlamamız gerektiğini düşünüyorlar. Ancak Türk halkının Holokost eğitimi almasını gerektiren birçok sebep var. Türk halkı farklı kültürel gruplardan oluşuyor. Aramızda Kürtler, Yunanlar, Yahudiler, Ermeniler ve farklı İslam mezheplerine bağlı topluluklar var. Yine de Türkiye tarihi azınlık karşıtı ve azınlık haklarına saldırıda bulunan yasalarla dolu. Bu nedenle, Holokost eğitiminin insanları hoşgörülü davranmaya yöneltebilmesi açısından önemli olduğunu düşünüyorum. Holokost, tarihimizle yüzleşmemize yardımcı olabilir.