پیاده روی های مرگ — تاریخ شفاهی

به ما خبر رسید که قرار است آشویتس را تخلیه کنیم. چرا باید آشویتس را تخلیه می کردیم؟ به این دلیل که روس ها در حال نزدیک شدن به آنجا بودند. و به همین دلیل همه ما از آشویتس خارج شدیم و شروع به راه رفتن کردیم. همینطور راه می رفتیم؛ روزهای متمادی راه رفتیم. هرگز فراموش نمی کنم. نمی دانم چند روز طول کشید. مدتی راه رفتیم و بعد سوار واگن های حمل حیوانات شدیم و بعد دوباره راه رفتیم. و همینطور که راه می رفتیم صدای شلیک گلوله می آمد و آنها به ما می گفتند که به راه رفتن ادامه دهیم. صدای شلیک گلوله را می شنیدیم، آنها کسانی را که در آخر صف نمی توانستند پا به پای بقیه راه بروند، با تیر می زدند. آن راه رفتن ها سرانجام پیاده روی مرگ نام گرفت، چون همه آب کندها و جوی ها از خون قرمز شده بود. از میان ما، کسانی که به زبان لهستانی صحبت می کردند- ما در خاک لهستان راه می رفتیم- و کسانی که فکر می کردند می توانند فرار کنند، سعی کردند و گریختند. کسانی که دیگر نمی توانستند پا به پای بقیه راه بروند، ضعیف شدند وهمه بقچه هایشان را دور انداختند و آنقدر راه رفتند تا اینکه دیگر نتوانستند و از بقیه عقب افتادند؛ آلمانی ها هم آنها را با تیر زدند. ما شاهد بودیم که به آنها از روبرو- به سینه - و پشت سر شلیک می کردند. آنها همه جا افتاده بودند، روی تپه ها و پشت درخت ها. درست مثل یک منطقه جنگی شده بود. و به این ترتیب بود که ما سرانجام به اردوگاهی به نام برگن- بلزن رسیدیم.